-සන්ධ්‍යා නිල්මි-

 

කතරගම මහා දේවාලයේ කතරගම දෙවියන් උදෙසා පවත්වනු ලබන සර්ව ආගමික පුද සිරිත්.

කතරගම මහා දේවාලයේ කතරගම දෙවියන් උදෙසා පවත්වනු ලබන සර්ව ආගමික පුද සිරිත්.

 

කතරගම මහ දේවාලයේ පුද සිරිත් පැවැත්වෙන්නේ නොවෙනස්වන පටිපාටියක් අණුවය. දේවාල සීමාව තුල අවමංගල්‍යක් වුවොත් හැරෙන්නට වෙනත් හේතුවක් නිසා මෙම පුජා විදින්හි වෙනසක් සිදු නොවේ. මෙම පුද සිරිත් ගොඩනැගී ඇත්තේ හින්දු සමයේ පමණක් නොව බුද් සමෙයේද ආභාෂය ලැබීමෙන බව පෙනේ. සංස්කෘතින් දෙකටම අදාල වූ පුජා විධින් මෙහිදී දුනා ගන්නට ලැබෙන අතර පහත පරිදි එම එක් එක් පුජා විදින් පිළිබද දැක්විය හැකිය.

 

මුළුතැන් බෑම

දෙවියන් සදහා ආහාර සැපයිම මුළුතැන් බෑම යනුවෙන් අදහස් කෙරේ. මේ වැඞීම යන්නද මීට භාවිතා කරන අපර නාමයකි. මුළුතැන් ගෙය යනු අයහාර පිසින කාමරය හෙවත් කුස්සියයි. පිසු ආවාර සැපයෙන්නේ කුස්සියෙනි. දෙවියන් උදෙසා වෙන් වූ කුස්සියෙන් දේවාලයට ආහාර සැපයීම යන අරුතින් මෙම චාරිත‍්‍රය මුළුතැන් බෑම යනුවෙන් හදුන්වන බව සිතිය හැකිය. මුළුතැන් බෑම යනුවෙන්ද හදුන්වන්නේ මෙම චාරිත‍්‍රයම වන අතර පුරයණ සිංහල රජ පාලිගාවල මෙම සිරිත පැවතී ඇත. දිනකට තුන් වරක් දෙවියන් උදෙසා ආහාර පූජා කිරීම දැනට දක්නට ලැබෙන සිරිතය. හින්දු පිළිගැනිම අනුව මුළුතැන් කාවාඩි නමින් හැදින් වෙන්නේ මෙම චාරිත‍්‍රයයි. මෙම කාර්්‍ය සදහාම වෙන් වු වෙනම මුළු තැන් ගෙයක් සේවා මඩුල්ලක් සිටින අතර මුළුතැන් රැුගෙන එන කද මණ්ඩය ලෙස හදුන්වයි. මුළුතැන් කද ගෙන ඒමේ තේවාව කපුරාළට අයිති කාර්්‍යයකි. දිනකට තුන් වරක් සිදු කරන මුළුතැන් පූජාව සදහා සහල් ලැබෙන්නේ එයට වෙන් වූ නින්දගම් වලිනි. මේවා හරකුන් පිට බැදි තවලමි වලින් රුගෙන එන අතර ඒ සදහා වෙස් වූ පිරිසක් සිටියි. ඉතා භක්තියකින් යුක්ලව පිරිසිදුව සකසන මෙම මුළුතැන් පුජාව බුද්ධ පුජාව සදහා රන් පාත‍්‍රයද දේව පුජාව සදහා රන් මණ්ඩයද මේ පිසන්නාගේ බදුනද ෙමිසය මත තබනු ලැබේ. අනතුරුව බුද්ධ පාත‍්‍රයට එක හැන්දක්ද දේව මණ්ඩයට හැදි තුනක්ද තමන්ගෙු පිගානට එක හැන්දක්ද වශයෙන් තෙවරක් ආහාර බෙදන අතර දේව පුජාව උඩු වියන් පාවාඩ සහිතව ඉතාම භක්තියකින් දේවාලය වෙත රැගෙන යයි. ඉතිරිවන ආහාර දේවාලයට රොක්වන බැතිමතුන් වෙත බෙදා දෙන අතර ප‍්‍රසාද නමින හැදින්වෙන මෙම අතිරික්ත භෝජනය ලබා ගැනීමට බැතිතුන් ඉතා උද්යෝගයකින් යුක්ව කටයුතු කරයි. මෙහි සියළු රෝග නිවාරණය කිරීමේ බලයක් පවතින බව ඔවුන්ගේ විශ්වාසයයි.

නානුමුර මංගල්‍යය

නානුමුර මංගල්‍යය දෙවියන් සදහා නොව බුදුන් උදෙසා පැවැත්වෙන පුජා විදියකි. නානුමුරය හෙවත් නෑවීම කෙරෙන්නේ බොධින් වහන්සේ වීම එයට හේතුවයි. නානු මුරය පැවැත්වෙන සෙනසුරාදා දින වල උයද කාලයේ දේවාලයේ මුළුතැන් බෑම් කාර්්‍ය තාවකාලිකව නතර කිරීමෙන් දේව පූජාවට වඩා බුදධ පුජාව අගය කරන බවක් හෙළිවෙයි. එහෙත් එය බොදු බැතිය නිරූපනය කරන්නට වඩා දේව බැතිය ඉස්මතු කරන්නක් වීමෙන් හින්දු සමය විසින්් බුදු සමය ආක‍්‍රමණය කිරීමක් බව පැහැදිලිය.මෙහිදී බෝධය නෑවීම සදහා මැණික් ගගෙන් ජලය ගෙන එනු ලබන්නේ ආලිත්ති අම්මලා විසිනි. එම ජලයට සුවස මුසු කොට හේවිසි නාද මධ්‍යයේ කපුරාළ විසින් බෝධියට සුවද පැන් වත් කරනු ලබයි.
 

කාවඩි පූජාව
 

ප‍්‍රතිපත්තියක් වශයෙන්ම දෙවියන් සතුටු කිරීම සදහා ශරීරයට දුක් දීම (අත්තකිලමතානුයෝගය* හින්දු භක්තිකයෝ මහත් ඉහලින් අගය කරති. මේ පිළිගැනීම පදනම් කර ගනිමින් ගොඩනැගුණු එබදු දේව පූජා විධි අතර කාවඩි පූජාව එකකි. අතීතයේදී කුලීනයන්ට පමනක් සිමා වු මෙම පූජා විධිය කලකදී ඉතා ඉහලින් සැලකුණ පංචමාකාර පූජා විධියෙන් එකක් ලෙස දැක්විය හැකිය. වර්ථමානයේ ජාති ආගම් කුල ආගම් වැනි කිසිත් හේදයක් නොසලකා හැම දෙනෙකුම මෙම පූජාවෙහි යෙදෙනු දැකිය. එසේ පැවැත්වෙන කාවඩි වර්ග කිහිපයකි. එනම්
 

• පරවි කාවඩි
• භක්ති කාවඩි
• ගිනි කාවඩි
• කිරි කාවඩි
• මතස්‍ය කාවඩි

යනුවෙනි.වර්ථමානයේ සිංහල දෙමල සංස්කෘතික භේදයකින් තොරව මෙම කාර්‍යයෙහි යෙදෙනු ලැබේ.
 

 අවුරුදු මංගල්‍යය
 

අවුරුදු මංගල්‍යය පැවැත්වෙන්නේ බක් මාසය හෙවත් ව්‍යවහර මාස අනුව අපේ‍්‍රල් මාසයේය. අළුත් සහල් මංගල්‍යය යනුවෙන්ද හැදින්වෙන්නේ ද මෙම උත්සවයයි. දේවාලයේ වර්ශය පටන් ගැනිම නිමිත්තෙන් පැවිත්වෙන මෙම උත්සවයේදී දක්නට ලැබෙන ප‍්‍රධාන අංගය වන්නේ දේවාල භුමියේ ස්ථාන පහක නැවුම් මුට්ටිවල කිරි ඉතිරවීමයි. මේ සදහා මහා දේවාලයේත් සතර කොනේත් මහ දේවාලයට පිවිසෙන තැන අතු පන්දලම යටත් ලිප් පහක් බදිනු ලැබේ. කිරි ඉතිරවීමට භාවිතා කරන්නේ එම ලිප් පහය. කිරි ඉතිරවීම සෞභාග්‍යයේ සංකේතයක් වශයෙන් පෙරදිග වැසියෝ විශ්වාස කරති. අවුරුදු මංගල්‍ය දිනයේදී මුළුතැන් පූජාව සදහා යොදා ගන්නේ අළුත් වි වලින් ලබා ගන්නා සහල්ය.අළුත් සහල් මංගල්‍යය හෙවත් අළුත් අවුරුදු මංගල්‍යය නිමිති කරගෙන එක් දිනක චාම් පෙරහැරක් පැවැත්වේ. මෙදින මහ දේවාලයේ මෙන්ම වල්ලි අම්මා දේවාලයේද කිරි උතුරවනු ලැබේ. හින්දු පිළිගිනීම සහ ජොතිෂ ශාස්ත‍්‍රය අනුව වර්ශයක් ආරම්භ වන්නේ අවුරුදු සංක‍්‍රාන්තිය සිදුවන බක් හෙවත් අපේ‍්‍රල් මාසයෙනි. චිරාගත සිංහල දෙමළ අවුරුදු උත්සවද පැවැත්වෙන්නේ මේ නිමිත්තෙනි. කතරගම දේවාලයේ අළුත් අහුරුදු මංගල්‍යය ද හින්දු චාරිත‍්‍ර විධි අනුගමනය කිරීමක් සහ සංස්කෘතින් මිශ‍්‍ර වීමක් ලෙස හැදින්විය හැක.

ඇසළ උත්සවය
 

කතරගම දේවාලයේ දෙවියන් උදෙසා පැවැත්වෙන වාර්ශික උත්සව අතර ඉතාම විසිතුරු වූත් අති විශාල පිරිසකගේ සහභාගිත්වයෙන් පවත්වන මංගල්‍යය ඇසළ උත්සවයයි. මේ කාලය තු කතරගම දේවාලය පමණක් නොව මුළු කතරගම නගරයම උත්සව සිරි උසුලයි. සිංහල දෙමළ මුස්ලිම් ආදි විවිධ ජාතිකයන්ගෙන් කතරගම පුරය මේ කාලයේදී පිරී යන ආකාරය දැකිය හැකිය. ඇසල මහ පෙරහැර ඇතුළු උත්සව මාලාවට මුල පුරණුයේ කප් සිටුවීමෙනි.සිටුවීමට යොදා ගන්නා කප හෙවත් කණුව කැපීමද එක්තරා ආකාරයක මංගල්‍යයක් ලෙස සැලකේ. කප් සිටුවිමේ මංගල්‍යයට පෙරාතුව පැවැත්වෙන්නේ කණු කපන මංගල්‍යයයි. රාජ මන්දිර වැනි විශාල වූත් ගෞරවනිය වූත් ගොඩනැගිලි කර්මාන්ත ආරම්භ කිරීමේදි සහ විශාල පෙරහැර උත්සව ආරම්භ කිරිමේදී කප් සිටුවීම පුරාණයේ සිට එන චාරිත‍්‍රයකි. කප් සිටුවීමෙන් බලාපොරොත්තු වන්නේ අපේක්ෂිත කටයුත්ත සාර්ථකව නිම කර ගැනීමටත් එහි නියලෙන්නන්ට එලඹෙන අපල උපදාව දොස් දුරුකර ගැනීමත් දේව ආශිර්වාදය පැතීමත්ය. එක් අතකින් එය දෙවියන්ට වන භාරයක පොරොන්දුවක ස්වරූපය ගනියි.ඇසළ උත්සවයේ මුලික තැන ඇසළ පෙරහැරට හිිමිවන අතර එය අංග කිහිපයක් යටතේ සිදු වේ.මහ පෙරහැරෙහි සියළු සංස්කෘතින්වලට අයත් සංස්කෘතික අංත දක්නට ලැබෙන අතර පෙරහැර එළිය කරන පන්දම් කරුවන්ද සුවද දිය සහ මල් ඉසින්නන්ද මාර්ගය පවිත‍්‍ර කිරීම පිණිස කහ දියර ඉසින්නන්ද ස්තෝත‍්‍ර සහ දෙමළ ගීතිකා ගායනා කරන්න්ද පෙරහැර දෙපසින් ගමන් කරනු දැකිය හැකිය. රාත‍්‍රි හතක් ඔස්සේ මහ පෙරහැර පවත්වනු ලැබේ. මුළු පෙරහැර සමයම සමස්ථයක් වශයෙන් ගත් කල පැහිදිළි වන්නේ එය සිංහල දෙමළ සංස්කෘතින් මෙන්ම බෞද්ධ හින්දු සංස්කෘතින් සංකලනයෙන් ගොඩනැගුණු සංකීර්ණ කි‍්‍රයාදාමයක් බවයි.

ගිනි පෑගීම
 

කතරගම ඇසල උත්සවයේ දර්ශනීය වුත අසිරිමත් වූත් අවස්ථාවක් වන්නේ ගිනි පෑගිමයි. මෙය භක්තිය පදබන කර ගනිමින් සිදු කරන්නකි.මෙහි යෙදෙන පිරිස් බොහෝ විට කණ්ඩායම් වශයෙන් එක් වී සංවිධානය වි සිටියි.මහ පෙරහැර පැවැත්වෙන දින 15 මුළුල්ලේම පුද පුජා කටයුතු වල නිරතවන මොවුන් විරති ශිලයක් රකිති. මස් මාංශ අනුභවයෙන් සහ කිළි කුණු වලින් වැලකි සිටින ඔහුහු මත්පැන් පානය සහ වෙනත් දුෂ්චරිතයන්ගෙන්ද මේ කාල සිමාව තුළදී වෙන්ව සිටිති. මෙම දින කිහිපය එක්තරා කායික වුත් මානසික වුත් සංයමයක්න් හෙවත් ගිනි පෑගමේ දිනය ආරම්භ වන තෙක්ම එයට සඅදානම් වන ආකාරයත් දැකගත හැකිය. ගිනි පෑගිම භාරතීයන් තුලද දැකිය හැකි සිරිතකි.අනාදිමත් කාලයක සිට මිනිසා ගින්න සමග සබදතා දක්වනු ලැබේ. ගිනි පෑගීම හින්දු සමය හා අත්වැල් බැද ගත් සිරිතක් වුවත් මුස්ලිම්වරු පවා එහි නිරතවන බව පෙනේ. හින්දු දෙවිවරුන් හා මුස්ලිම් දෙවි වරුන් අතර කිසිදු සම්භන්දයක් නොමැති වුවත් මුස්ලිම්වරු මෙයට හුරු වි ඇති ආකාරය දැකිය හැකිය.ගිනි පෑගීමේදි සකස් කරන ගිනි මැලය පුරාණ නැකත් සහ චාරිත‍්‍ර අනුව සකස් කරනු ලබයි.දාර යාර 4ක් පමණ යොදා ගන්නා අතර ඇවිලවීමට යොදා ගන්නේ කපුරු පමණි. සංස්කෘතික වශයෙන් මිශ‍්‍ර වු කටයුත්තක් වන අතර දේව භක්තිටයන් යුක්තව සිදු කරනු ලබයි.

 
දෙවියන් උදෙසා බාර වීම
 

දෙවියන්ගේ පිහිටත් උපකාරයක් ඉල්ලීමත් එය ඉටු වුවටහාත් දෙවියන් උදෙසා ආමිසයෙන් හෝ ප‍්‍රතිපත්තිටයන් යමි කිසි ප‍්‍රත්‍ය උපකාරයක් කිරිමට පොරොන්දු විම බාරවිම යනුවෙන් අදහස් කෙරේ.දෙවි පිහිට පැතීමත් භාරවිමත් අභිමතාර්ථ සිද්ධියෙන් පසු භාර ඔප්පු කිරිමත් අතීතයේ සිට පැවත ඇති බව සුජාතාව සම්බන්ද සිද්ධියෙන් පැහැදිලි වේ. බාරවිම වූ කලි හින්දු චාරිත‍්‍ර විදියක ්පමණි.දෙවියන්ටගන් කල ඉල්ලීම සඵත වු පසු දෙවියන් සතුටු කල යුතුබව වෛදික පිළිගැනීමකි. හුදු දේව වාදින්ගේ බාරවීම්වල හා දේව භක්තික බෞද්ධයන්ගේ බාරවීම් වල ප‍්‍රකට වෙනසක් දැකිය හැක.එනම් දේව භක්තිකයන්ගේ පූජාවල දක්නට ලැබෙන බිලි පූජා මෙහි ඇතුලත් නොවිමයි. බුදුදහම හා බැදි අවිහිංසාවාදී ලක්ෂණ අනුව බිලි පුජා වෙනුවට කැවිලි පෙවිලි මල් පහන් උපයෝගි කරටලන පුජා පවත්වන බවයි.බුදු දහමේ ශික්ෂණය දේව පුජා කෙරෙහි බලපෑ ආකාරය මෙහිදි දැකිය හැක.
 

පිරිත් නිලය
 

කතරගම මහ දේවාලය ආශිතව පවතින තවත් බෞද්ධ චාරිත‍්‍ර විදියක් ලෙස මෙය හැදින්විය හැකිය.
ඇසල පෙරහැර ආරම්භයේදී පිරිත් දේශනා පවත්වා රත්නත‍්‍රයේ ආශිර්වාදය ලබා ගැනිම මෙහිදී සිදුකරන අතර එයින් හෙලි වන්නේ හින්දුන්ගේ දේව විශ්වාසයන් බෞද්ධ රාමුවක් තුල හැඩගැසි විකාශණය වී ඇති බවයි.

පොල් ගැසීම
 

විවිධ දෙවි දේවතාවුන් උදෙසා පැවැත්වෙන පොල් ගැසිමේ පුජා විධි අතර කතරගම දෙවියන් උදෙසා සිදු කරන පොල් ගැසිමේ චාරිත‍්‍රයද වැදගත් තැනක් ගනියි. කතරගම දේවාලයට යන බැතිමතුන් වැඩි දෙනෙක් දේවාලය ඉදිරිපිට ඒ සදහා වෙන්කොට ඇති ස්ථානයේ පොල් ගෙඩියක් ගැසිමෙන් දෙවියන්ට උපහාර කරයි. පොල් ගෙඩිය ජලයේ සෝදා ඒ මත කපුරු පෙති කීපයක් දල්වා පොල් ගෙඩිය ගසනු ලැබේ.පොල් ගැසිමේ අරමුණු දෙකක් පවතින අතර දෙවියන්ට තම භක්තිය දක්වා උපහාර කිරිමත් තම අභිමාර්ථ ඉටුවන ආකාරය ගැන ඉගියක් ලබා ගැනීමත්ය. පොල් ගෙඩිය බිදෙන අකාරය අනුව සුභ අසුභ තීරණය කරනු ලබන අතර මෙය දේව භක්තිය ඉස්මතු කරන හින්දු චාරිත‍්‍රයකි.
කන්නලවු හෙවත් යාතිකා කිරිම
පෞද්ගලික අභිමතාර්ථයක් හෝ පොදු අරමුණක් ඉටු කරවා ගැනීමට බැගෑපත් ලිලාවෙන් දෙවියන්ගෙන් ඉල්ලා සිටිම කන්නලවු කිරිම යනුවෙන් හැදින්වේ. මෙය සෑම දෙවියෙකු උදෙසා මෙන්ම කතරගම දෙවියන් අදෙසාද සිදු කරනු ලබන අතර මෙහිදි අතරමැදියෙකු වශයෙන් කපුරාල කටයුතු කරයි.දෙවියන්ගෙන් සුභ සෙත පැතිම දේවවාදී සංකල්පයක් වන අතර හින්දු සමයට උරුමකම් කියන චාරිත‍්‍රයකි.

 මුළු හින්දු සමයම ගොඩනැගි ඇත්තේ ගුප්ත විශ්වාස හා ඇදහිලි මත බව ප‍්‍රකට කරුණකි. මිනිසාගේ ස්වාමිත්වය අගයන බෞද්ධ චින්තනය පිළිගන්නා අයෙකුට දෙවියන් ඉදිරියේ බැගෑපත් විමට හැකියාවක් නොමැති වුවද කතරගම දෙවියන් ඉදිරියේ කන්නලවු ඉදිරිපත් කරමින් සෙත් ශාන්ති පත්න්නෝ වැඩි පිරිසක් බෞද්ධයෝ වෙති.ඒ අතර බෞද්ධ භික්ෂුන්ද සිටිති.
 

පේ විම
 

කතරගම  දේවාලයේ සෑම දේව පුජා විදියක් සදහාම මුලික පාරිශුද්ධිය ලැබිමේ ක‍්‍රියාවලිය පේ විම ලෙස හදුන්වයි. එය ශුද්දවන්තයන් හමු විමට යාම සදහා කායික පිරිසිදුකම ඇතිකර ගැනිම හින්දු චාරත‍්‍ර අණුකරනයකි.පේ විමේ අරමුණ කිළි කුණු වලින් ඉවත් වීමය.කිල්ල ආකාර කිහිපයකි

• ඔසප් කිල්ල
• කොටහළු කිල්ල 
• ඉලව් කිල්ල

යනුවෙනි.මෙය බුදු දහම අනුව අනුමත නොකලද හින්දු දහම තුලින් ව්‍යාප්ත වූවකි.
 

මේ ආකාරයට කතරගම දෙවියන් උදෙසා පවත්වනු ලබන පුද සිරිත් හදුනාගත හැකි අතර ඒවායේ සංස්කෘතික මිශ‍්‍ර විම් පැහැදිලිව දක්නට ලැබෙන ආකාරය ඉහත කරුණු තුලින් පැහැදිලි වේ.

ඞී.ජී.අයි.එස්. නිල්මි,
ජනසන්නිවේදන අධ්‍යයන අංශය,
කැලණිය විශ්වවිද්‍යාලය.

කතරගම දෙවියන්ගේ ප‍්‍රභවය පිළිබද හින්දු මතවාද.

 

කතරගම දෙවියන්ගේ ප‍්‍රභවය පිළිබද හින්දු මතවාද.
 

කදුකරයේ වතු ආශි‍්‍රතව වසන දෙමල ජනතාව අතර එක් එක් දෙවියන් පිළිබදව බැදි ජන කථා සහ ඓතිහාසික කථා රැසකි.ඒ අතර කතරගම දෙවියන් පිළිබදවද පැවතෙන කථා රාශියකි.කතරගම දෙවියන් හදුන්වන නම් ශි‍්‍ර මුරුගන්,කන්ද ස්වාමි,ශි‍්‍ර සුබ‍්‍රනියර්,ශි‍්‍ර වේලන් නමි කතරගම දෙවියන් කද කුමරු ලෙස හදුන්වයි.මෙතුමන්ගේ උපත සිදු වූයේ දකුණු ඉන්දියාවේ ය. දකුණු ඉන්දියාව මෙතුමාගේ බිජ බිම ලෙස හදුන්වන පෙදෙසට දිනක් ලංකාවේ දකුණු පෙදෙසේ සිට යම් පුද්ගලයකු ගියේය.එහිදී ඔහු මෙම වීර පුරුෂයාට පැවසුවේ ලංකාවේ ගිනිකොන දිග වාසය කරන ඉතා රූප සම්පන්න ස්ති‍්‍රයක් පිළිබදවයි. ඒ වෙන කිසිවකු නොව වල්ලි අම්මා නම් දේවතාවියයි. මේ බව අසා කෙසේ හෝ ලබා ගන්නා අදිටනින් යුතුව දේවතාවි වටා සිටි තරුණ සටන්කාමින් පරදවා ඇයව සරණ කර ගත්තේ කද සුරිදුගේ අදිෂ්ඨාන බලයෙන් බව හින්දුන් විශුවාස කරයි.

 

තවද දකුණු ඉන්දියාවේ සුරත්පත්තම් නැමති දුෂ්ඨ රජකු රජකම් කළේ ය. ඔහු ශ‍්‍රිව දෙවිියන්ගෙන් වරම් ගත් අයෙකි. අනෙක් සියළු රජුන්ට වඩා උසස් මෙන්ම අමරණිය තත්වයක් ලැබීමට මොහු වරම් ගත්තේය.මෙහු ලත් අමරණියත්වය මුදුන් කොටගෙන ලද වද හිංසා කෙළවරක් නොවීය.මෙම හිරිහැර ඉවදා ගැනීමට නොහැකි වූ මුණිවරු හා සෘෂිවරු ශිව දෙවියන් කරා ගොස් මෙම අවනඩුව පැවසීය. ශිවගෙන් වරම්ගත් කිසිවෙකුට එම වරම නැවත අහිමි කිරීමට නොහැකි බව ශිව දෙවියන් පැවසීය.මෙම කතාව අසා ඉතා කෝපයට පත් ශිව දෙවියෝ තෙවන ඇස (නෙට්ටුකන්ත‍්‍ර* ඇර බැලීය. එවිට විහිදී ගිය රෂ්මි කදමිභය ගිනි පුපුරු සයක් වී සරවණපොයිගම් නම් පොකුණෙහි පිපී තිබු නෙළුම් මල් හයක වැදුනි.එවිට ළදරුවන් හය දෙනෙකු බවට පත් විය. ශිව දෙවියන්ගේ ශක්ති බලයෙන් එම දරුවක් බා ගැනීමට දේව කාන්තාවක් මැවීය. ඇය නමින් කාර්තිගයිපොන්ගල් නම් විය.

 

ඇය දිනක් මුහුණු සයක් සහ අත් දොළසක් ඇති විස්මය දනවන රූපයක් බවට පත් වි සිටිනු දිටීය. මේ හේතුව නිසා කදසුරිදු ”අරුගමු ස්වාමි” යන නමින්ද හින්දුන්  හදුන්වයි. දරුවන් රැුක බලා ගැනීමට යෙදවඋ දේවතාවියට කෘතගුණ සැලකීමක් වශයෙන් දිදුලන තරුකැට වී සදාකාලිකව අහසේ බැබලීමට වරම් දුනි. මෙය සිහිකරවනුවස් හින්දු දේව භක්තිකයන් දේව උත්සවයක් පවත්වයි.

 

මෙදිනට සෑම නිවසකම පහන් දල්වා ආලෝකමත් කරයි. කෝවිල්වල දරමැල ගසා එම දිනය සිහි කරන්නේ හදපිරි භක්තියෙනි. කතරගම දෙවියන් හෙවත් ස්කන්ධ කුමාර දිව්‍ය රාජයන්ට අත් දොළසක් හා මුහුණු සයක් ඇති බවක් කියති.

 

ස්කන්ධ කුමාර දෙවියන්ගේ අත් දොළසෙහි නා නා විධ වස්තුර් රැුදී තිබෙනු දක්නට ලැබේ. ඒවා පිළිවෙලින් 

 

• කෙටේරිය

• දුන්න

• හීය

• පලිහ

• පොත

• හෙන්ඩුව

• ති‍්‍රශුලය

• කඩුව

• මුගුර

• සැවුල් රුව සහිත ධජය

• සක් ගෙඩිය

• තෝමරය

යන උපකරණයි.

 

කතරගම දෙවියන් මහේෂ්වරයාගේ පුත‍්‍රයා බව හින්දු දෙව කථාවල සදහන් වේ. එමෙන්ම වසරක් පාසා පැවැත්වෙන වේල් උත්සවය ද හින්දුන් විසින් පවත්වනු ලබන්නේ කතරගම දිව්‍ය රාජයා ලබා ගත් ජයග‍්‍රහනයක් සම්බන්ධ මිත්‍යා කථාවක් නිමිති කොට ගෙනය.කද කුමරුන්ගේ වාසස්ථානය ලෙස සැලකෙන කතරගම දෙවොල පුද පූජා පිනිස දකුණු ඉන්දියාවේ සිට හින්දු භක්තිකයන් පැමිනෙනින් එය ඔවුන්ගේ ජීවිතයේ වැදගත් සිද්ධියක් ලෙස සලකා ගෙනය. හින්දුන්ගේ ඇදහීම අනුව කතරගම කයිලාසය හා එක්වන සෘජු රේඛාවක පිහිටි වැදගත් ස්ථානයකි.

 

හින්දුන් දේව සභාවෙන් ගත් දෙවි කෙනෙකු ලෙස කතරගම දෙවියන් සැලකුවද බෞද්ධයන් බෞද්ධ දෙවියකු ලෙස සැලකුවද මෙම සංස්කෘතින් දෙකටම ආවේනික වු පුජා විධින්ද හදුනාගත හැකිය. කතරගම දෙවියන් පිළිබද සංස්කෘතික භේදයකින් තොරව භක්තිවන්තව කටයුතු කරන ආකාරය කතරගම පුදබිම තුල දැකගත හැකිය.එසේම සිංහල සංස්කෘතිය තුල කතරගම දෙවියන්ගේ ප‍්‍රභවය පිළිබදව දක්වන ආකල්පයත් හින්දු සංස්කෘතිය තුල කතරගම දෙවියන්ගේ ප‍්‍රභවය පිළිබද දක්වන ආකල්පයත් පිළිබද සැලකීමේදී යම් සමානතාවන් මෙන්ම මිශ‍්‍ර වු විශ්වාසයන්ද සංස්කෘතින් දෙකෙහිම අඩංගු බව හදුනාගත හැකිය.

 

ඞී.ජී.අයි.එස්. නිල්මි,
ජනසන්නිවේදන අධ්‍යයන අංශය,
කැලණිය විශ්වවිද්‍යාලය.

කතරගම දෙවියන්ගේ ප‍්‍රභවය පිළිබද බෞද්ධ මතවාද

 

 කතරගම දෙවියන්ගේ ප‍්‍රභවය පිළිබද බෞද්ධ මතවාද

 

 

සර්ව ආගමිකයන්ගේ පුජනීයත්වයට පත්වන කතරගම දෙවියන්ගේ ප‍්‍රභවය පිළිබදව විවිධ අදහස් පවතියි.මෙම දෙවියන් ඇදහීම මුලික කොට ගෙන ගොඩ නැගී ඇති අන්තර් සංස්කෘතික ලක්ෂණ පිළිබදව අධ්‍යනය කිරීමේදී බෞද්ධයන් කතරගම දෙවියන්ගේ ප‍්‍රභවය පිළිබදව දරන්නාවු මතයන් පිළිබදව මා විසින් සොයා බැලීමි.

 

සිංහල බෞද්ධයන් කතරගම දෙවියන් උදෙසා විවිධ පුද සිරිත් සිදු කරනු ලබයි. විශේෂයෙන්ම රෝහණයට අධිපති ආරක්ෂක දෙවියා ලෙස පිළිගනු ලබයි. මෙම දෙවියන්ගේ ප‍්‍රභවය පිළිබදව බෞද්ධයන් තුල විවිධ ආකල්ප පවතින අතර තෙවැනිවර බුදුන් ලංකාවට වැඩි අවස්ථාවේ රහතන් වහන්සේලා 500ක් පිරිවරාගෙන වර්ථමාන කතරගම මහ දා ගැබ පිහිටි ස්ථානයේ සමවත් සුවයෙන් වැඩ විසූ බව පවසන ධාතු වංශය එම ස්ථානයේ අනාගත ආරක්ෂාව මහාඝෝෂ නම් දෙවියෙකු හට බුදුන් වහන්සේ විසින් පැවරූ බව සදහන්කර තිබේ. ලංකා තිලක විහාරයේ ගොඩනගා තිබුනු දේව රූප පිළිබදව විස්තර සදහන්වන ලංකාතිලක සෙල් ලිපියෙහි කරුණු සම්භන්දයෙන් අදහස් දක්වන පරණවිතාන මහතා එම දේව ප‍්‍රතිමා නාමාවලියෙහි කුමාර යන නාමය සදහන් කරන බවත් කුමාර යනු ලංකාවේ ආරක්ෂක දෙවියකු බවත් සදහන් කරයි. මේ දෙවියා අන් කිසිවකු නොව කතරගම ස්කන්ධ කුමාර යන බව නිසැක යැයිද පැරණි සිංහල සාහිත්‍ය ග‍්‍රන්ථයක්වන සසදාවතෙහි කද කුමාර නමින්ද නිකාය සංග‍්‍රහයෙහි ස්කන්ධ කුමාර නමින්ද සදහන්ව ඇත්තේ එකම දෙවියකු පිළිබදව බව එතුමන් සදහන් කරයි.

 

එසේම පවතින තවත් අදහස් වලට අනුව මහසේන රජතුමා කතරගම රාජ්‍යය කරන සමයෙහි බුදුරජාණන් වහන්සේ කතරගමට වැඩි අවස්ථාවේ රහතන් වහන්සෙුලා 500ක් සමග මහසේන රජ තුමාගේ කිහිරි උයනේ වැඩ සිට ඇත. එම ස්ථානයට ගිය රජතුමාට බුදුන් වහන්සේ ධර්මය දේශනා කළ සේක.ධර්මය අසා සෝවාන්ව ධර්මානුකූලව ජීවත්ව කාලක‍්‍රියා කොට ඉන්දියාවේ සරණ විල් 6ක ඔීපපාතිකව උපත ලබා ඇත.එහිදී කන්නසාමි නමින් ප‍්‍රචලිත වූ අතර තේවානි අම්මා නම් දෙවගන සමග විවාහ විය.මෙම සමයේ ඉන්දියාවේ සිට පැමිණි අරුණගිරි නාදන් නැමති යෝගාචවරයා කතරගම ප‍්‍රදේශයේ තපස් රකිමින් සිටි අතර එම ප‍්‍රදේශයේ වැදි රාජෙක් වාසය කරන ලද අතර ඔහුට දරුවන් සිට නැත. එක්තරා දිනක් වැදි පිරිස විසින් නුග ගසක් යට වන සතුන්ට උගුලක් අටවා තිබුණි.එම උගුල බැලීමට ගිය පිරිසට නුග ගස යට මුවන් රැුලක් එකතු වී සිටින ආකාරය දක්නට ලැබුණු අතර එු අසලින් ලමයකුු හඩන හඩ ඇසී ඇත.ඔවුන ඒ වෙත ගිය පසු ළමයකු දැක ටැනීමය හැකී වූ අතර වැදි රජ මෙම දැරිය හදා වඩාගෙන තිබේ.තරුණ වියට පැමිණි රූමත් දැරිය දිනක් අරුණගිරි නාදන් යෝගාචවරයා විසින් දැක තම මිතුරු කන්නසායි හට මෙම තරුණිය ගැලපෙන බව දන්වා තිබේ. එම පුවත ඇසූ කන්නසාමි ඔහුගේ මිතුරු සිවලිංගම් හා නබීර් සමග ලංකාවට පැමිණ කතරගම වැඩසිටි කන්දේ ජීවත්ව තිබේ.එහි සිට සෙල්ල කතරගම වෙත පැමිණ වැදි නායකයා විසින් සදා ගත් තරුණිය වන වල්ලි අම්මා සහ අරුණගිරි නාදර් බැහැ දැකීම ඔහුගේ පුරුද්දක් විය.මෙම කාල වකවානුව වන විට දුටුගැමුණු කුමරු එළාර රජු හා යුධ වැදීමට මහා සංඝ රත්නයත් තම මෑණියනුත් දස මහ යෝධයනුත් සේනාවත් සමග පිටත් විය.

 

මෙසේ යන අතරමග සිදු වු අහඹු සිදු වීමක් නිසා ගගෙහි ජලය මත හිදගෙන සිටින සන්නාසි වෙස් ගත්තකු රජුට දක්නට ලැබුණි. මේ අහම්බය දුටු ගැමුණු කුමරු මේ නම් අන් කිසිවකු නොව කද කුමරු බව හදුනා ගත්තේය. ඔබ තුමා හමු වීමට අවශ්‍ය බවත් එහෙත් ගගෙහි උතුරා යන ජලය නිසා පැමිනීමට නොහැකි බවත් පැවසූහ.එවිට කද කුමරු ඔබ ලග ඇති කඩුවෙන් ගග දියට ගසන ලෙස ඉල්ලීය.කඩුවෙන් ගැසූ කෙනෙහිම දිය දෙබෑ වී එතුමා සිටි වැල්ලට යා හැකි විය.(දැනට දිය කැපීම සිදු කරන්නේ මෙම ස්ථානයේය. එය දිය කපන තොට යැයි හැදින්වේ.* තමා සම්බුද්ධ ශාසනය රැුක ගැනීම හා ලංකාව එක් සේසත් කිරීම සදහා එළාර රජු සමග යුද්ධයට යන බවත් ඒ කාර්්‍ය ඉටු කර ගැනීමට ඔබ තුමාගේ උදවු අවශ්‍ය බවත් ගැමුණු කුමරු ප‍්‍රකාශ කලේය.

 

ගැමුණු කුමරුගේ උදාර ව්‍යායාමය ගැන පැහැදුනු කද කුමරු ඔබ නොබියව යුද්ධයට යන්න.මම උදවු කරන්නම්. යුද්ධයෙන් ඔබ ජයගත් පසු මට ඉන්නට වාසස්ථානයක් ඉදිකරදිය යුතු යැයි පොරොන්දු කරවා ගත්තේය. කන්ද කුමරුගේ ඉල්ලීම ඉටු කර දෙන බවට පොරොන්දු වූ ගැමුණු කුමරු යුදුධය සදහා පිරිවරත් සමග පිටත් විය. පසුව යුද්ධයෙන් ජයගත් රජතුමා වැඩසිටි කන්දට ගොස් කද කුමරු හමු වී රන් උළු මාලිගාවක් සැදීමට ස්ථානයක් පෙන්වන ලෙස ඉල්ලා සිටියේය. අනාගතයේ කලියුග කාලයක් එන බවත් එ් යුගයේ දී රන් උළු මාලිගාවක් තිබුනොත් රන් වලට ඇති ආශාව නිසා එය විනාශ වන බැවින් රන්කොත් මාළිගාවක් කරදෙන ලෙස ඉල්ලීය. වැඩසිටි කන්දේ සිට විදින ලද ඊතලය වැටුන තැන රන්කොත් මාලිගාවක් කරවා රාජකාරී කටයුතු සදහා නිලදාරි මණ්ඩලයක් රජු විසින් පත්කර ඇත. මහ දේවාලය ඉදිරිපිටින් වල්ලි අම්මා වාසය කළ තැන වල්ලි අම්මා දේවාලයද ඇත. වල්ලි අම්මා වැසුදි පරපුරේ හැදුන කාන්තාවක් බව සිහි ගැන්වීම පිණිස මේ මෑතක් වන තුරුම කතරගම මහ පෙරහැරේ වැද්දන් කිහිප දෙදෙකු ගමන් කළෝය.

 

මේ ආකාරයට සිංහල බෞද්ධ සංස්කෘතිය තුල කතරගම දෙවියන්ගේ ප‍්‍රභවය පිළිබද ආකල්පයක් පවතින අතර කද කුමරු පිළිබද ජන වහරේ එන කථාවක්ද හදුනා ගන්නට ලැබුණි.එනම්

 

අතට මතුරා එම අත යමකුගේ හිස මත තැබිමෙන් අළු බවට පත් කළ හැකි මහ බලගතු මන්ත‍්‍ර දැහැනක් ඊශ්වර නම් යෝගාවචරයා දැන සිටියේය. ඊශ්වරගේ බිරිද උමා නම් සුරූපිනියක් වූවාය.මෙම බලගතු මන්ත‍්‍ර දැහැන පිළිබද තතු දැනගත් බක් මහ අසුර තෙමේ ඊශ්්වර ගෙන් මන්ත‍්‍ර දැහැන තමාට ලබා දෙන ලෙස ඇවිටිලි කරන්නට විය. උමාගේ ඉල්ලීමට කනු දුන් ඊශ්වර බක්මහ අසුරයාට මන්ත‍්‍ර දැහැන ඉගැන්විය. මන්ත‍්‍ර දැහැන උගත් අසුරයාට අවශ්‍ය වූයේ තමන්ට ගුරු වූ ඊශ්වර එම මන්ත‍්‍ර දැහැනින් අළු කොට සුරූපී උමාව සරණ කොට ගැනිමට ය. මන්ත‍්‍ර දැහැනින් තම අතට මතුරා ගත් බක් මහ අසුරයා අත් හිත් බැලීමට මෙන් ඊශ්වරගේ හිස මත මන්ත‍්‍ර මන්ත‍්‍ර ජපකළ අත තැබීමට සැරසුණි. තමා දුටු මන්ත‍්‍රයේ බල මහිමය දැන සිටි ඊශ්වර පසුපස වේගයෙන් ලූහු බදින බක්මහ අසුරයා දුටු විෂ්ණු දෙවියෝ සැනෙකින් එක් උපායක් කල්පනා කොට ඔහුනොවුුන් ලූහුබදින අතරමග ඔන්චිල්ලක නැලවෙන එක් සුරූපිනියක් මවා ලූහ.සුරූපී ළදගේ රුව දුටු සැනින්ම ඊශ්වර පසුපස ලුහු බැදි බක් මහ අසුරයාගේ දිවීම බාල විය. උමාවට වඩා රුවින් අග තැන්පත් මෙම කාන්තාව කෙරෙහි සිත් බැදි අසුර තෙමේ ඇය හා විවාහ වීමට කැමැත්ත ඉල්ලා සිටියේය.

 

දිවි හිමියෙන් තමාව අත් නොහරින බවට හිස අත තබා දිවුරා සහතික වන්නේ නම් ඇය අසුරයා සමග විවාහ වීමට සතුටු බව පළ කර සිටියාය.ඉක්මන් වූ අසුරයා තමා ජපකල අතම හිසමත තබා දිවුරන්නට සැරසෙත්ම අළු බවට පත් වී විනාශ විය. තමා පසුපස හඹා ආ අසුරයා නොදුටු ඊශ්වර ආපසු හැරුණේය. දුවගිය අතරමගදී දුටු සුරූපිය ඔහුගේ මතකයට ආවේය. ඹන්චිල්ලක නැලවෙමින් සිටි එම සුරූපී ලද පිළිබදව සිත් බැදුනු ඊශ්වර ඇයද සරණ පාවා ගැනීමට ඇගෙන් විමසිය. තමා හා විවාහ වන්නේ නම් උමාවටගන් අවසර ලබාගෙන එන ලෙස ඊශ්වරට දන්වා සිටියාය.ඔහු ලහි ලහියේ ගොස් උමාවගෙන් අවසර ලබා එන විට ඇය පුතකු ලබා සිටි හෙයින් පුතකු ලබා සිටින ස්ති‍්‍රයක් යැයි නැවතත් අමාගෙන් අවසර ලබා එ්මට කීවාය. නැවත අවසර ලබා එන විට පුතුන් දෙදෙනෙකුද යලිත් ඒ බව සදහන් කොට එන විය පුතුන් තුන් දෙනෙක්වද සහිතවද ඇය මෙසේ අවසර ගෙන එන සෑම වාරයකදීම පුතකු බැගින් පුතුන් හය දෙනෙකු දක්වා ලැබ සිටියාය. මෙය නම් කිනම් පුදුමයක් දැයි සැක කල උමා පුතුන් සයදෙනා ලැබූ ස්ති‍්‍රය බලා මේ බම් කුමාර කන්දක් යැයි කියමින් පුතුන්සය දෙනාම දැතින් එක් කොට අල්වා ගත් විට එක ශරීරයක්ද මුහුණු සයක්ද අත් දොලසක්ද ඇති අපූරු රුවක් මැවුවාය.එහෙයින් ස්කන්ධ කුමාර යැයි ප‍්‍රකට වී යයි හැදින්වේ.

 

 

 

 

සිංහල සංස්කෘතිය තුළ පැසසුමට ලක්වන ග‍්‍රන්ථයක්වන වදන් කවි පොතෙහිද කතරගම දෙවියන් පිළිබදව කියවෙන කවි දැක්වේ.

 

තා නු තරුණ අරුණ කිරන බරණින් යස  තේජ නේ

බා නු අසුර අසුරන් යුධ ඔද වැඩි ගිරි         රාජ   නේ

මූහුණු හයකි අත් දොළසෙකි මයුරා පිට   වාහ   නේ

කතරගමේ පිහිටි කන්ද කදිර දේව           රාජ   නේ

 

යනුවෙන් දක්වා ඇත. මේ ආකාරයට කතරගම දෙවියන් පිළිබදව බෞද්ධ සංස්කෘතිය තුල විවිධ විශ්වාසයන් පවතින බව හදුනාගත හැකිය. 

 

ඞී.ජී.අයි.එස්. නිල්මි,
ජනසන්නිවේදන අධ්‍යයන අංශය,
කැලණිය විශ්වවිද්‍යාලය.
 

 

 

කතරගම පුද බිම

කතරගම පුද බිම

 

ශි‍්‍ර ලංකාවේ ප‍්‍රථමයෙන් බිහි වූ රාජධානිය අනුරාධපුරයයි. ඒ යටතේ මුළු ලංකාවම ඒකීය රාජ්‍යයක් යටතේ පාලනය වූවත් රටේ වෙනත් ප‍්‍රදේශවල ද කුඩා ස්වාධින රාජ්‍යයන් ඇතැම් කාලවල පැවති බව පෙනේ. කතරගම පුද සිරිත් නම් ග‍්‍රන්ථයෙහි සදහන්වන ආකාරයට රුහුණේ පැවති මාගම රාජ්‍යය කතරගම රාජ්‍යය එවැනි රාජ්‍ය දෙකකි. නැගෙනහිරින් බටහිරින් සහ දකුණින් ගෝකණ්න තිත්ථ (වර්ථමාන ත‍්‍රිකුණාමලය* දක්වා විහිදුනු මුහුදු වෙරළත් උතුරින් බෙන්තොට ගගේ සහ මහවැලි ගගේ ද දකුණු ඉවුරු සහ මලය රටේ දකුණු පෙදෙසත් අතර රෝහණ ජනපදය හෙවත් රුහුණු රට ව්‍යාප්තව තිබිණි. මහා වංසය අනුව රෝහණ ජනපදයේ ආරම්භකයා වන්නේ රෝහණ කුමාරයාය. කතරගම පිළිබදව කරුණු සදහන්වන පැරණිතම ලේඛනය ලෙස දැනට හමුව ඇත්තේ මහාදාඨික මහානාග රජතුමාගේ කතරගම අභිලේඛනය යි. එම ලිපියෙහි කතරගම හදුන්වා දෙන්නේ කජරගම නමිනි. මේ හැර අනෙත් මූලාශ‍්‍ර රාශියකද යම් යම් සටහන් දක්නට ලැබෙන අතර එක් එක් සටහන්වල කතරගම හදුන්වා ඇත්තේ සමානකම් ඇතත් වෙනස් නම් වලිනි. මහා වංශය කතරගම හදුන්වා ඇත්තේ කජරගාම නමිනි. ධාතු වංශයේ ”කදරගම” යනුවෙන්ද රත්න ප‍්‍රඥ්භ තෙරුන් විසින් රචිත ජින කාලමා ලී නම් කෘතියෙහි ”කාචරගාම” යනුවෙන්ද මහා බෝධි වංශයේ ”කදරගමු” සහ ”කදරගම” යනුවෙන්ද පූජාවලියේ ”කාචරගාම” යනුවෙන්ද හදුන්වනු ලබන්නේ වර්ථමාන එකම කතරගම බව නිසැකය. රසවාහිනියේ හා ථුප වංශයේ කතරගම හැදින්වීමට යොදාගෙන ඇත්තේ ඉහත දැක්වු සියළු නාමයන්ට වඩා වෙනස් වූවකි. එනම් කප්ප කන්දරගාම යන්නය.

මෙම නාමය ප‍්‍රභවය වීමට හේතුව වන්නට ඇත්තේ කප්ප කන්දර නදී හෙවත් වර්ථමාන මැණික් ගග ආශිතව මේ ප‍්‍රදේශය පිහිටා තිබීම විය යුතුය. කතරගම අසලින් ගලා බස්නා සුප‍්‍රසිද්ද මැණික් ගග පැරණි මූලාශ‍්‍රවල සදහන්ව ඇත්තේ කප්පකන්දර නදී යනුවෙනි.

කතරගම පුද බිම පිළිබදව අධ්‍යනයේදී එම ස්ථානයට විශේෂ වටිනාකමක් ගෙන දෙන්නක් ලෙස කතරගම කිරි වෙහෙර හැදින්විය හැකිය.අතිත ග‍්‍රන්ථ වල සදහන් වන ආකාරයට බුදුන් වහන්සේ බුද්ධත්වයට පත්ව අටවෙනි වර්ශයේ කි‍්‍රස්තු වර්ශයට පෙර පන්සියයක් මහ රහතුන් වහන්සේලා සමග දැනට කිරි වෙහෙර පිහිටි ස්ථානයේ ඇති මහටස්න රජුටගේ උයනෙහි වු කිහිරි ගස් සෙවනෙහි මොහොතක් වැඩ හුන් සේක.(සමන්ත පාසාදික 44*(මහා වංශය 10*.

සමවතින් නැගිට මහසේන රජු ප‍්‍රධාන පිරසට දහම් දේශනා කල සේක. මහසේන රජු සෝවාන් ඵලයෙහි පිහිටියේය. බුදුන් වහන්සේ අතින් ලත් කේෂ ධාතු ද බුද්ධ පාරිභෝගික ආසනයද නිදන් කොට කතරගම වෙහෙර කරවන ලදී.

 

 

 

  මුනිනදෝ නිසින්නෝ යහිං දේවතා නං

සමේතාන මග්ගං සුදේසේසි ධම්මං

මහා සේන දේවස්ස සම්මාන නීයං

නමේකා චරග්ගාම ථුපස්සඨා නං

ශාක්‍ය මුනින්දා තෙමේ රැුස් වූ දෙවියන්ට යම් තැනකදී අග‍්‍ර වූ ධර්මය දෙස සේක් ද එතැන් හි මහා සේන රජු විසින් කරවන ලද කතරගම කිරි වෙහෙරට නමස්කාර කරමි යනු මෙහි අදහසය.

බුදුන් වහන්සේ තුන් වතාවක් ලක් දිවට වැඩම කළ බව අපේ සාම්ප‍්‍රදායික පිළිගැනීම වන අතර එම නිසා කතරගම පුද බිමක් බවට පත් විය.මේ අවස්ථාව වන විටත් කතරගම් වැස්සෝ කාර්තිකේය හෙවත් කතරගම දෙවියන් පිළිබදව විශ්වාසයෙන් යුක්ත වි ඇත.

මේ අවදිය වන විට ඉන්දියාවේ ප‍්‍රදේශ රාශියකම පාලන බලය පැවත ඇත්තේ ක්ෂති‍්‍රකයන් අතරය. කතරගම පාලන බලය අත්පත් කරගෙන සිටි ක්ෂස්ති‍්‍රය වංශි‍්‍රකයෝ ඉන්දිය ප‍්‍රභවයක් ඇත්තෝ යැයි සිතිය හැකිය.ඉන්දියාවේ ප‍්‍රචලිතව පැවති කාර්තික ඇදහීම ලක්දිවට කතරගමට පැමිනෙන්නට ඇත්තේ ඉන්දු ශ‍්‍රී ලංකා ක්ෂස්ත‍්‍රිය සබදතා ඔස්සේය.

වරෙක දියුණු වෙමින් සහ වරෙක පරිහානියට පත් වෙමින් වුවද ඈත අතීතයේ සිටම කතරගම පූජනීය ප‍්‍රදේශයක් ලෙස සම්භාවිත වූ බව ඉහත කරුණු ඇසුරින් පැහැදිලි වේ. ශත වර්ෂ කිහිපයක් තිස්සේ අදුරුව පැවති කතරගමට පුනරාලෝකය ලැබී ඇත්තේ ක‍්‍රි.ව. 1873 සිටය. දේශිය හා විදේශිය වන්දනාකරුවන්ගේ ප‍්‍රයෝජනය සදහා සෞඛ්‍ය පහසුකම් සහ පොලිස් ආරක්ෂාව ලබා දීමට රජය පියවර ගත්තේ එම වර්ෂයේදීය.

කි‍්‍ර.ව. 1873 වන්දනා ගමන් පිළිබද ලියවිල්ල වාර්ශිකව කතරගම ඇදී ආ බැතිමතුන්ගේ සංඛ්‍යා ලේඛන ඇතුලත් ඓතිහාසික සටහනකි. 1871 දී දෙදහසක් වූ වන්දනා කරුවන්ගේ සංඛ්‍යාව 1872 දී පන්දහස දක්වාත් 1877 දී හය දහස දක්වාත් වර්ධනය වූ අයුරු එම සංඛ්‍යා ලේඛන වලින් හෙලි වෙයි.

ඉන්දියාවේ සිට කතරගම වන්දනාවේ පැමිණි බැතිමතුන් අතර මුස්ලිම් භක්තිකයෝ ද විශාල ප‍්‍රමාණයක් සිට ඇත.

 

 

 

 

අතීතයේ ස්වාධීන රාජ්‍යයක්ව පැවති කතරගම අද රජය විසින් නම් කරනු ලැබූ පූජා නගරයකි. ලංකාවේ වෙනත් පූජනීය නගරයන්ට වඩා මෙහි ඇති විශේෂත්වයක්ද වෙයි.එනම් කතරගම යනු එකම සංස්කෘතියකට එකම ආගමකට අයත් වූ පූජා භූමියක් නොවේ. පොදු පුජා භූමියකි. එය නා නා ජාතිකයන්ගේ නා නා ආගමිකයන්ගේ ඒකීය පුද බිමකි.

 

 

ඞී.ජී.අයි.එස්. නිල්මි,
ජනසන්නිවේදන අධ්‍යයන අංශය,
කැලණිය විශ්වවිද්‍යාලය.

 

ලාක්ෂා හෙවත් ලතු කලාව

ලාක්ෂා හෙවත් ලතු කලාව

දේශීය කලාවන් අතර සුවිශේෂී ස්ථානයක් හිමිව තිබූ කලා අංගයක් ලෙස ලාක්ෂා හෙවත් ලතු කලාව හැදින්විය හැකිය. ලංකාවේ පමණක් නොව බුරුමය ඉන්දියාව වැනි රටවලද ඈත පුරාණයේ සිට පැවත එන කලාවකි. පෙර දවස තරුණියන්ගේ අතුල් පතුල් අලංකාර කිරිමටද, රෙදි සායම් කිරීමටද, ලාක්ෂා භාවිතා කරන ලදී. එපමනක් නොව, ලතු කලාව රාජ්‍ය අනුග‍්‍රහයද නොමදව ලත් ජන කලාවකිි. රජ වාසලට අවශ්‍ය වූ කොඩිමිටි, ඊ මිටි, කත් ලී, වියන් මිටි, ආදිය ලාක්ෂා කර්මාන්ත කරුවන් විසින් සැපයිය යුතුව තිබුණි.

ලාක්ෂා කර්මාන්තයේ ප‍්‍රධාන ප‍්‍රභේද දෙකකි. එකක් නියපොතු වැඩ ය. අනෙක පට්ටල් වැඩය. එු අතරින් ලාක්ෂා කර්මාන්තයෙහි නියම හපනා නියපොතු වැඩෙහි දක්ෂයා ලෙස සැලකේ. මන්ද කලාකරුව සතු කුසලතාව මැනවින් ප‍්‍රකට වන්නේ නියපොතු වැඩවලින් බැවිනි. ලාක්ෂා කර්මාන්තයේදී අවශ්‍යවන ලාකඩ ලබා ගැනීම සදහා ක‍්‍රමවේදයක් පවතියි. එහිදී ලාක්ෂා ලබා ගන්නේ කැප්පෙටියා, මොර, කෝන්, පිහිඹිය වැනි ශාකවල යුෂ උරා බොමින් ජිවත්වන ලාක්ෂා කෘමියාගෙනි. එසේ ලබාගන්නා ලාකඩ මුලින්ම හොදින් සෝදා, ගින්නෙන් රත්කර පෙරා ගනු ලැබේ. එසේ ලබාගත් ලාකඩ පසුව සාදලිංගම්, රන්හිරියල්, ලාම්පුදැලි ආදිය යොදා වර්ණ ගන්වනු ලැබේ. අතීතයේ මෙසේ වූවද වර්තමානයේ ලාක්ෂා සදහා වර්ණ ලබා ගන්නේ වෙළ`ද පොළෙනි. ලාක්ෂා වැඩ සදහා වැඩි වශයෙන් භාවිත කර ඇත්තේ අරිම්බුව, ලණුව, ගල් බින්දුව, පලාපෙති, දම්වැල, කලස් දහය, වැනි පැරණි සිංහල සැරසිලි එ්කකයන්ය. නිියපොතු වැඩ වැඩි වශයෙන් යොදාගනු ලබන්නේ අවුඅතු මිටි, මුරායුධ මිටි, කොඩිමිටි, බස්තන් ආදියටයි. පට්ටල් වැඩවලින් නිමතරනු ලබන ලාක්ෂා නිර්මාණ වන්නේ අලූ බදුන්, උඩැක්කි, බෙර, හොරනෑ, ආභරණ හෙප්පු, මල් පෝච්චි ආදියයි. මේ ආකාරයට අතීතයේදී ලාක්ෂා කලාව තුලින් අගනා කලා නිර්මාණ බිහිවූ අතර වර්තමානයේ සමාජ සංස්කෘතික වෙනස් වීම් සමග මෙම දේශීය කලාවන් ජනයාගෙන් දුරස් වීම දේශිය කලාවන් මිහිමතින් තුරන් වීමට හේතු වේ.

ඞී.ජී.අයි.එස්. නිල්මි,

ජනසන්නිවේදන අධ්‍යයන අංශය,

කැලණිය විශ්වවිද්‍යාලය.

  පිය සෙනෙහසට කවි ගී ලියවුනා මදී...   

විස්මිත ලොවේ ජීවය ඇති නැති                            සැමට

කවි ගී ලියවුනා මන පිනවන                                ලෙසට

පියගුණ ගනින්නට බැහැ ලොව                         කිසිමවිට

එනිසයි ඔබ අහිමි ඔය කවිි ගී                               ලොවට

කුස පිළිසිදින්නත් පළමුව දු                                    පුත්තු

මව් සෙනෙහසත් පිය හඳ ඇතුලට                           ගත්තු

එනිසයි බිහිවුනේ ලෝකෙට                             බෝසත්තූ

කවි ගී ලිය යුතුයි පියවරු                                   සිල්වත්තු

නෙත් දෙක වගේ දරුවන් සැම රැුක                     ගන්නේ

සිප් සත දෙන්න ඔබ බැරි බර                         උසුලන්නේ

මිණි මුතු වගේ ඔවදම් කියලා                             දෙන්නේ

පිය සෙනෙහසට කවි ගී නැත                       ලියවෙන්නේ   

                                               මහ මෙරකටත් වඩා ඇත දරුසෙනෙහස                  අගය

                                               ලෝ දම් නිසාවෙන් පිය ගත කිරි                               හිඟය

                                              වතු පිටි මිල මුදල් ඉදිකල                                      මාලිගය

                                              කවි ගී ලියනු වස් පියවරු                                     මහ මඟය

රකිමින් ගුණ දහම් සැම සිත                             සනසන්නේ

රජකම් ලෙසින් වෙදකම්  කරමින්                          ඉන්නේ

දල්වා නැණ පහන් ආලෝකය                              දෙන්නේ

පිය සෙනෙහසක් ගැන කවදද                         ලියවෙන්නේ

                                              හැම තැන කෙත් වතුය මුළු රට                             සරුසාර

                                             කම්හල් ඉදිවුනා ගම නගරය                                      නෑර

                                             රජවරු බිහි වුනා ගති ඇති                                       සුරවීර

                                              පිය සෙනෙහසට හිමි වුනේ ඇයි                            මහපාර

පිය සෙනෙහසත් හැඟුමන් නිති                       ඇතිවේවා

පිය සෙනෙහසට කවි ගී වැල්                            ලියවේවා

අවසන් මළගමට පිය ගුණ                                ඇතිවේවා

සෝකප්පරකාසවත් මතු                                   ලියවේවා

                                                               

 ඞී.ජී.අයි.එස්.නිල්මි.                                                               

 ජන සන්නිවේදනය අධ්‍යයන අංශය

 කැලණිය විශ්වවිද්‍යාලය.